زلزله پديده اي طبيعي است و رخ داد آن امري اجتناب ناپذير است. هرچند در زمان وقوع زلزله هيچ ضمانت ايمني وجود ندارد ليكن شناسايي بموقع مناطق پرخطر و نيز برنامهريزي جهت آمادگي لازم ميتواند باعث نجات جان افراد و بطوراخص كاهش جراحتها و خسارات ناشي از آن شود. در شماره قبل اقدامات قبل از وقوع زلزله به اطلاع خوانندگان محترم رسید و در این شماره اقدامات لازم برای کاهش خسارات جانی و مالی در حین وقوع زلزله و بعد از وقوع آن ارائه می شود.
اقدامات حين وقوع زلزله
*فورا درجاي امن پناه بگيريد .
*مراقب باشيد كه برخي زلزلهها در واقع پيشلرزه هستند و زلزله عظيمتري ممكن است در راه باشد.
*با گام هاي كوتاه قدم برداريد و تا زمانيكه لرزش متوقف شود وتا زماني كه مطمئن شويد كه خروج از محل مانعي ندارد، در داخل پناهگاه بمانيد.
اگر در داخل خانه هستيد:
* تا توقف لرزشها در زير يك ميز محكم و سفت و يا ساير لوازم و اسباب، داراي فضاي مناسب پناه بگيريد واز خود محافظت كنيد.
*اگر لوازم و اسباب مذكور بر اثر لرزش زلزله حرکت کردند پايههای آنهارا محکم با دست نگاه داريد و با آن حرکت کنيد.
*اگر در نزديكي شما مكان امن وجود ندارد، سر و صورت خود را با كمك بازوان بپوشانيد و در يك گوشه به حالت چمباتمه ، بنشينيد.
*خود را از معرض شيشه، پنجرهها، درب و ديوارهاي بيروني، كتابخانه، بوفه و روشناييها و هر چيزي كه احتمال ريزش و سقوط دارد، دور نگهداريد.
*اگر در رختخواب هستيد همانجا بمانيد تا زمانيكه لرزشها متوقف شود. براي محافظت از خود يك بالش روي سر خود نگهداريد. البته اگر زير لوستر و يا درجايي هستيد كه احتمال سقوط اشيا ميرود به نزديكترين مكان امن برويد.
*تا زمانيكه لرزشها متوقف شود در داخل خانه بمانيد، در صورت اطمينان از خانه خارج شويد. تحقيقات نشان داده است كه بيشترين صدمات زماني رخ ميدهد كه افراد سعي در تغيير موقعيت و يا خروج از ساختمان دارند.
*به ياد داشته باشيد بعد از وقوع زلزله احتمال قطع جريان برق، از كار افتادن سيستم اعلان خطر آتش نشاني يا سيستم هاي آب پاش مي رود.
*به هيچ وجه از پلکان و آسانسور استفاده نكنيد.
اگر در مكاني بيرون ازخانه هستيد:
*از كنار ساختمانها، تيرهاي برق و خطوط آب و برق و… دور شويد.
*به سرعت از خيابان و كوچه هاي باريك خارج شويد.
*اگر در فضاي باز هستيد تا زمانيكه لرزشها متوقف شود همانجا بمانيد.
*بيشترين خطر در بيرون ساختمانها، دربهاي خروجي و در كنار ديوارهاي خارجي وجود دارد.
*بيشتر مصدوميتهاي ناشي از زلزله بواسطه ريزش ديوارها، و شكستن و خرد شدن شيشه و سقوط اجسام رخ ميدهد.
*اگر در فروشگاه، سينما و يا اماكن پر ازدحام هستيد به جاي هجوم بردن به سمت درهاي خروجي به محل هاي امن برويد و حالت هاي مناسب بدن (نشستن و گرفتن سر در ميان دست ها) را اتخاذ كنيد.
اگر در يك وسيله نقليه درحال حركت هستيد:
*در يك مكان امن خودرو را متوقف كنيد و در داخل آن بمانيد.
*از نزديك شدن به ساختمانها، درختها، پلهاي عابر پياده و خطوط آب و برق و.. خودداري كنيد.
*با پايان لرزش با احتياط به حركت خود ادامه دهيد، از حركت در جاده، روي پل و يا سراشيبي و دستاندازهايي كه توسط زلزله آسيبديده بپرهيزيد.
اگر در زير آوار ماندهايد:
*كبريت روشن نكنيد
*جلوي دهانتان را با يك دستمال كاغذي و يا يك پارچه بپوشانيد.
*چنانچه درنزديكي شما ديوار يا لوله وجود دارد ضربات ممتدي به آن بزنيد تا امدادگران بتوانند محل محبوس شدن شما را پيداكنند.
*اگر سوت همراهتان بود از آن استفاده كنيد.
*آخرين راه اينست كه فرياد بزنيد.
*هرچند فرياد زدن باعث استنشاق مقدار زيادي گرد و خاك ميشود.
اقدامات بعد از وقوع زلزله
*مراقب پس لرزهها باشيد؛ پسلرزههايي كه بعد از زلزله به وقوع ميپيوندد اغلب به شدت زلزله اصلي نيست اما باز هم ميتواند مقاومت ساختمان را كم كند.، بيشتر پسلرزهها در اولين ساعات پس از وقوع زلزله اصلي بوقوع ميپيوندد.
*از تلفن مگر در موارد اضطراری استفاده نکنيد.
*براي كسب آخرين اطلاعات به تلويزيون يا راديو گوشدهيد و تنها براي موارد اضطراري از تلفن استفاده كنيد.
*درب كابينتها را با احتياط بازكنيد؛ مراقب اجسامي كه احتمال سقوط دارند باشيد.
*از مناطق آسيبديده دورشويد، تنها زماني به منزل خود بازگرديد كه از امنيت آن توسط مسئولين اطمينان پيدا كنيد.
*اگر در مناطق ساحلي، زندگي مي كنيد از ساحل دور شويد.
*به افراد آسيبديده يا گيرافتاده كمك كنيد؛ مساعدت و ياري به همسايههايي كه ممكن است به كمك خاصي نياز داشته باشند بويژه بچهها، سالخوردگان و معلولين را فراموش نكنيد.
*درصورت نياز، كمكهاي اوليه را انجام دهيد؛ افراد با جراحتهاي شديد را حركت ندهيد مگراينكه در معرض خطر جدي ناشي از جراحتهاي بعدي باشند، درنهايت درخواست كمك كنيد.
*اگر دارو، گازوييل، سفيدكنندة شيميايي و يا مايعات قابل اشتعال روي زمين ريختهشده است آنرا تميزكنيد؛
*اگر بوي گاز استشمام كرديد، شير اصلي گاز را ببنديد و فوراً محل را ترك كنيد.
*مجراي دودكش (هواكش) را از نظرآسيبديدگي بازرسي كنيد؛ صدمات و آسيبهاي كوچك ميتواند باعث بروز يك آتشسوزي گردد.
*تأسيسات را بازرسيكنيد؛ نشتي گاز را بررسيكنيد؛ در صورت استشمام بوي گاز، يا نشت گاز يك پنجره را بازكنيد و فوراً ساختمان را ترك كنيد.
*شير اصلي گاز را از بيرون ببنديد.
*اگر بنا به هردليل، گاز را قطع كرديد تنها با كمك يك كارشناس بايد جريان گاز را مجددا برقرار نمود.
*صدمات وارده به سيستم برق را بررسي نمائيد؛ درصورت مشاهدة جرقه، قطع شدگي سيم و يا سيمهاي آبشده و يا استشمام بوي سيم سوخته به سرعت فيوز را قطع كنيد.
*صدمات وارده به خطوط آب و فاضلاب را بررسي كنيد؛ اگر سيستم فاضلاب آسيبديده است از توالت استفاده نكنيد و يك لولهكش خبركنيد.
*اگر لولههاي آب آسيبديدهاست، شير آب را ببنديد و با سازمان آب تماس بگيريد.
منبع: www.helal-uast.ac.ir