پلاسکو می‌توانست فاجعه ملی نباشد / اطفاء آتش اولیه علمی نبود

۲۰ فروردین ۱۳۹۶ ●  منبع: خبرآنلاین ●  اخبار و رویدادها / گزارش و مقاله

بختیاری گفت: پله‌های ساختمان‌ها باید بسته باشند و نباید از طریق آن شعله‌های آتش به سایر طبقات سرایت کند، پله‌های پلاسکو آتش را به سایر طبقات هدایت می‌کرد و جایی برای خروج افراد از آن باقی نمی‌گذاشت به غیر از یک پلکان. بین فضاهای مختلف ساختمان ارتباط وجود داشت و فضاهای تاسیساتی، شفت‌ها و سقف‌های کاذب و پله‌ها با هم ارتباط داشتند و حریق می‌توانست از یک مغازه از طریق آن به سایر طبقات سرایت کند. بنابراین هیچ گونه فضا بندی مقاوم در برابر آتش وجود نداشت و ستون‌ها و تیرها و اجزای ساختمان در برابر آتش مقاوم نبودند.

او گفت: باید در ساختمان های بلند مرتبه سیستم اطفای حریق وجود داشته باشد، اگر آتش سوزی پلاسکو در شب رخ می داد غیر از اینکه ساختمان پلاسکو ریزش می‌کرد اتفاقات فجیع‌تری رخ می‌داد. همان طور که در بسیاری از ساختمان‌ها در تهران این پتانسیل وجود دارد.

بختیاری با اشاره به ایراد در لوله‌ها و شلنگ‌های آتش نشانی گفت: وقتی که سیستم تاسیساتی در ساختمان دچار مشکل باشد افراد دست به کارهای از جمله سیم کشی و استفاده از وسایل گرم کننده می‌زنند که اینها می‌تواند به وقوع حریق کمک کند.

او با اشاره به تست پارچه‌ها گفت: در این سا‌ل‌ها ما انواع و اقسام مصالح ساختمانی از جمله پی‌وی‌سی، ام‌دی‌اف، موکت و… را تست کرده بودیم و نتیجه این تست‌ها و مقایسه با پارچه‌ این بود که پارچه‌ می‌تواند بالاترین بار حریق را ایجاد کند و ۱۰ تا ۲۰ برابر آنها حرارت تولید کند.

عضو هیات ویژه گزارش ملی حادثه پلاسکو با اشاره به مدلسازی کامپیوتری گسترش حریق در پلاسکو گفت: حریق به علت وجود بار حریق و فضاهای باز گسترش یافته است و آتش فرصت داشته است که از طریق سقف‌های کاذب به سایر مغازه‌ها نفوذ کند و از طریق شفتا به طبقات بالا برود. اگر ۷ یا ۸ دقیقه گسترش آتش در داخل اولین مغازه طول کشیده باشد، حدود ۴ تا ۵ دقیقه بعد از آن دیگر پلکانی برای خروج افراد بدون تجهیزات وجود نداشته است. یعنی دما در نزدیکی پلکان به بیش از ۶۰ درجه می‌رسید که تحمل آن برای انسان امکان پذیر نیست و دود نیز دید را کم می‌کرد. بنابراین اگر در طبقات پایین‌تر و در مدت زمان کوتاهی این اتفاق رخ دهد افراد در طبقات بالا به دام می‌افتند.

او با اشاره به علت ریزش ساختمان پلاسکو عنوان کرد: دما بعد از یک ساعت می توانسته به بالای هزار درجه سیلسیون برسد و مدت زمان و اینکه هر تیری در برابر چه میزان حریقی بوده است در ریزش ساختمان بسیار موثر است. در همان ابتدا آتش‌سوزی، حریق می‌توانسته از طریق شفت‌ها به طبقه ۱۶ برسد؛ آتش می تواند در فضای باز به بالا حرکت کند.

بختیاری با اشاره به نمونه برداری از ضایعات و پسماندهای ساختمان پلاسکو گفت: از بتون‌های سالم و باقی مانده ساختمان مقاومت فشاری گرفته شد و براساس مستندات علمی برخی از نمونه‌ها بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ درجه سیلسیوس دما دیده بودند.

او با اشاره به اینکه در این آزمایشات با مواد ممزوج روبه‌رو بوده‌اند، گفت: انواع و اقسام فلز، شیشه و سیمان با هم مخلوط شده بود و این نشان می‌داد که این اتفاق در دمای بالای زیر آوار پس از حادثه اتفاق افتاده است چرا که این آواری نبوده که به صورت یکباره روی هم افتاده باشند و اگر گازوئیلی که در پارکینگ وجود داشت می‌توانست دمایی دوبرابر دمای پارچه را ایجاد کند.

عضو هیات ویژه گزارش ملی حادثه پلاسکو گفت: آتش سوزی در یک ساختمان در تهران تبدیل به بحران شد، اگر زلزله در تهران رخ دهد آتش سوزی‌های مختلفی به وقوع می‌پیوند و آن زمان است که ما نمی‌توانیم آن را مهار کنیم. در یک کوچه شش متری ساختمان هشت طبقه هم بلند مرتبه است و ما در این زمینه‌ها نقص داشته و عقب هستیم.

بختیاری گفت: در مورد ساختمان‌های موجود ما فقط مبحث ۲۲ را داریم. ما هم به تکمیل احتیاج داریم و هم به اقدام سریع؛ چرا که اقدام سریع می‌تواند ساختمان‌های در معرض خطر مانند همین آلومینیوم و دیگر ساختمان‌ها را بررسی و دستورالعملی برای ایمن‌سازی انجام شود و سبب ایجاد الگویی بومی می‌شود.

انفجار برنامه‌ریزی شده یا گسترده در پلاسکو را تایید نمی‌کنیم

علی اکبر آقاکوچک، قائم مقام رییس هیات ویژه بررسی حادثه پلاسکو نیز در ادامه درباره شرایط سازه‌ای ساختمان نیز گفت: آتش از طبقه دهم آغاز شد و حدود سه ساعت بعد یعنی چند دقیقه مانده به ساعت یازده قسمتی از کف ساختمان ریزش کرد، چند دقیقه بعد ریزش دوم رخ داد و کف طبقات در همان بخش به طور کامل ریزش کرد.

او ادامه داد: دقایقی بعد مرحله سوم تخریب آغاز شده و با ضربات مختلف پیش‌رونده ناشی از ضربه کف‌ها سبب کمانش ستون‌های ساختمان شده و در نهایت ساختمان حدود ساعت ۱۱:۳۳ دقیقه به طور کامل فروریخت که در گزارش نهایی ما آمده است.

قائم مقام رییس هیات ویژه بررسی حادثه پلاسکو ادامه داد: به جز انفجارهای معدود ناشی از انفجار کپسول‌های گاز شواهدی مبنی بر انفجار برنامه‌ریزی شده یا گسترده وجود ندارد و این موضوع را به هیچ عنوان تایید نمی‌کنیم.

آقاکوچک همچنین با اشاره به نبود نقشه‌های ساختمان پلاسکو افزود: نقشه‌های ساختمان در طبقه چهاردهم بود که در پی حادثه از بین رفت و ما با زحمات فراوان و با استفاده از تصاویر هنگام ساخت و … نقشه‌ ساختمان را شبیه سازی کردیم.

او گفت: ما فکر می‌کنیم ساختمان پلاسکو تنها ساختمانی نیست که دارای خطر است، ساختمان‌های زیادی در تهران و کلانشهرها وجود دارد که خطرآفرین است‌.

پلیس باید تا شعاع ۶۰ متری پلاسکو را تخلیه می‌کرد

سیدباقر مرتضوی، دکترای بهداشت حرفه‌ای و عضو هیات ویژه بررسی حادثه پلاسکو نیز با تأکید بر اینکه باید تا شعاع ۶۰ متری محل حادثه توسط نیروی انتظامی حتی شده به زور، تخلیه می‌شد، افزود: باید از طبقه دهم عملیات را شروع می‌کردند و در طبقه ۱۱ استندآپ و از طبقه ۱۲ هم برای جستجو می‌رفتند؛ اما این کار را نکردند و آقایان اول رفتند طبقه ۱۰ و بعد رفتند طبقه ۱۱ و تخلیه و عملیات طبق اصول استاندارد حمله به آتش انجام نشد.

او ادامه داد: برق ساختمان قطع نشده بود و بررسی بی‌سیم‌ها نشان می‌دهد که نیروهای مزاحم تا دقایق آخر هم حضور داشتند. ضمن اینکه آتش‌نشانی تیم ایمنی نداشته و متأسفانه همچنان هم تیم سازه ندارد.

مرتضوی افزود: فرماندهان آتش‌نشانی باید قبل از ساعت ۱۰:۵۰ نیروها را تخلیه می‌کردند اما دستور تخلیه دیر صادر شد و دقایقی بعد از ساعت ۱۱ و ریزش اولیه ساختمان، دستور تخلیه صادر شده است که نباید اینطور می‌شد.

او گفت: در این حادثه سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران عملا نقشی نداشت و در جلسه‌ای با حضور شهردار گفتیم که سازمان‌های مختلف شهرداری در حوزه مدیریت بحران همچون شهرسالم، مدیریت بحران شهرداری و … باید یکجا جمع شوند. من در جلسه از آقای شهردار پرسیدم شما کجا دوره مدیریت بحران دیده‌ای؟ این درحالی است که فرماندهی عملیات پلاسکو به طور رسمی برعهده شهردار تهران بوده است.

عضو هیات ویژه بررسی حادثه پلاسکو ادامه داد: در شهر تهران باید فرماندهی واحد مدیریت بحران وجود داشته باشد و ما نمونه این عملکرد موفق را در سیل عسلویه دیدیم که در پنجاه سال گذشته بی‌سابقه بود و به خوبی مدیریت شد.

او بیان کرد: علاج واقعه قبل از واقعه درست است؛ اما اگر حادثه هم رخ بدهد باید با فرماندهی درست خسارت‌ها را کاهش دهیم و در سریع‌ترین زمان هم حادثه را جبران کنیم.

مرتضوی افزود: حادثه سطح یک بود و پس از ریزش وارد سطح دو شد. از آن زمان باید یک فرمانده که تجربه داشت می‌آمد و عملیات را در دست می‌گرفت که من چنین چیزی را ندیدم و پرسیدم که شما کجا تایید شده‌اید و دوره دیده‌اید؟ من نمی‌خواهم کوشش و تلاش افراد را زیر سوال ببرم. اگر نقشه ساختمان موجود بود می‌دانستند کجا باید تونل بزنند؛ این در حالیست که چند جا تونل زدند و آخرین تونل به زیرزمین و اجساد رسید.

به گفته او در این حادثه استفاده از بالگرد شدنی نبود: آواربرداری باید آخرین مرحله حادثه می‌بود.

مرتضوی درپاسخ به خبرآنلاین درباره علمی بودن عملیات اطفاء آتش گفت: اطفاء حریق علمی انجام نشده بود. اما به نظرم آتش‌نشانی امکانات کافی داشتند. البته امکانات برای این حریق کافی بود.

به گفته عضو هیات ویژه بررسی حادثه پلاسکو، استفاده از فوم جایی است که مواد نفتی وجود داشته باشد: خیلی جاها ضرورت نداشته و این امر را نمی‌توانیم به عنوان ضعف بگوییم. البته فوم چند نوع است.

مرتضوی گفت: آتش‌نشانان آموزش می‌بینند برای شرایط سخت، فرماندهی حادثه پلاسکو طبق استاندارد صورت نگرفته است‌ و صحبت‌های ما بر اساس استانداردهای دنیا است.

عضو هیات ویژه بررسی حادثه پلاسکو گفت: برادر ما در شورای شهر گفته بود که گزارش علمی نیست، خب چرا امروز نیامدید اینجا بحث کنیم و قبلش چرا آن ۱۷۰۰ صفحه را نخواندید؟

او افزود: در خودروهای پشتیبانی دستگاه‌های برش وجود دارد و می‌توانستند در را برش دهند و وارد شوند.

مرتضوی با بیان اینکه در هیات ویژه بررسی حادثه پلاسکو بحث کردیم که خوب است بیمه‌ها مدیریت ریسک را رعایت کنند و بیمه به ضد خودش تبدیل نشود.

مرتضوی درباره اینکه آیا فردی در موتورخانه زنده بود یا خیر گفت: چهار نفر در موتورخانه بودند، اما اینکه زنده بودند یا خیر نمی‌دانیم و پیامکی هم نبوده و من بی‌سیم‌ها و … را چندین بار گوش کردم.

او درباره تعداد افراد حاضر در محل اعم از مسوولان و مردم نیز گفت: در حادثه‌ای مانند نیشابور اگر مردم نمی‌رفتند آنجا ۳۰۰ نفر تلفات کم می‌شد. تلفات و فرماندهی خوبی در اطلاع‌رسانی حادثه پلاسکو نشد، یک‌بار گفتند خاموش شده، یک‌بار گفتند ساختمان فروریخت، یک بار گفتند تعداد تلفات خیلی است و … . برای همین می‌گوییم که مدیریت خوبی نشد.

مرتضوی گفت: خیلی از سازمان‌ها در آنجا حاضر بودند که نیاز نبود، مثلا فراخوان ارتش چرا صادر شد؟

او افزود: فرمانده میدان هنگام حریق آتش‌نشانی و پس از ریزش شهردار تهران بوده است.

مرتضوی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا نباید با دپوی کالاها در ساختمان برخورد شود، گفت: در حادثه پلاسکو دپوی کالاها در مسیرها مانع از حرکت آتش نشان‌ها بوده و این که برخی از مغازه‌ها انبار کالا بوده است، زیاد فرقی نمی‌کند. طبقه ۱۰ از نظر بار حریق آماده اشتعال بوده است.

او در پاسخ به این سوال که آیا اهمال آتش نشانان پیگرد قانونی دارد یا خیر بیان کرد: ماموریت عملیات آتش نشان‌ها باید براساس آموزش‌های صحیح باشد و اگر تشخیص ناصحیح باشد پیگرد قانونی کرد. معمولا نظامی که آن ها را تربیت کرده مقصر اصلی است.

عضو کمیته بررسی حادثه پلاسکو در رابطه با دستور خروج آتش نشان ها از محل حادثه بیان کرد: در خصوص تصمیم گیری از خروج تا آنجا که ما مطلع هستیم به این نوع تصمیم گیری، تصمیم گیری در وضعیت اضطراری می گویند و لذا عمدتا فرمانده تیم ایمنی خطر ریزش را به فرمانده اعلام می کند. چنین شخصی در سازمان آتش نشانی وجود ندارد.

شهرداری تهران موظف به ایمن‌سازی ساختمان پلاسکو بود

مهدی هداوند، دکترای حقوق و عضو هیات بررسی حادثه پلاسکو نیز در ادامه این نشست، افزود: شهرداری وظیفه داشته که اگر مالک ساختمان نسبت به ایمن‌سازی آن اقدام نکند در اجرای قانون شخصا وارد شده و نسبت به ایمن‌سازی آن اقدام کند که این اقدام را انجام نداده است.

او ادامه داد: بر اساس اعلام تأمین اجتماعی ۳۰۰ کد کارگاهی در ساختمان پلاسکو وجود داشته که باید در این زمینه اقدام می‌شده است، اگرچه ساختمان تجاری بوده اما مسئولیت‌هایی در مورد کارگاه‌ها وجود داشته است.

هداوند بیان کرد: در مورد وزارت کشور نیز گرچه در این مورد سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران مسئول است اما در کلان وزارت کشور باید بر شهرداری‌ها برای اجرای مبحث ۲۲ نظارت می‌کرده و از سوی دیگر از سال ۹۳ قانون مدیریت بحران به اتمام رسیده و برای ابلاغ قانون جدید اقدامی انجام نشده است.

عضو هیات بررسی حادثه پلاسکو در مورد قوانین خروج از محل گفت: در تصمیم گیری از وضعیت اضطراری، تیم ایمنی باید فاکتورها را رصد کرده و به فرمانده اطلاع دهد؛ اما گویا چنین شخصی در ساختار آتش‌نشانی ما وجود ندارد.

او ادامه داد: در مقررات ملی ساختمان مقرره‌ای وجود دارد که ساختمان بعد از ۳ ساعت حریق ریزش می‌کند ما قاعده مشخصی برای خروج نداریم و این به فرمانده بستگی دارد؛ اما اگر بخواهیم سه ساعت را مد نظر قرار دهیم بایدحوالی ساعت ۱۱ تخلیه انجام می‌شد.

هداوند گفت: ما قانونی در کشورمان برای گزارش‌های ملی نداریم و این‌ها در نظام حقوقی ما وجود ندارد.

او با اشاره به سخنان منتشر شده از شهردار تهران در مورد اینکه پلاسکو را بخاطر شرایط اقتصادی تعطیل نکرده است، اظهار کرد: رفع خطر ملازمه‌ای با تعطیلی ساختمان ندارد اما اگر نیاز به تعطیلی باشد، حتما باید تعطیل شود.

هداوند در پاسخ به سوال خبرنگاری که به سخنان شهردار تهران درباره عدم پلمپ پلاسکو و الزامات قانونی برای برخورد شهرداری با مالکان اشاره داشت، گفت: این موضوع که ایجاد ایمنی مستلزم جلوگیری از کسب و کار مردم شود ایده نادرستی است. آیا نصب دستگاه‌های ایمنی مستلزم تعطیل کردن یک کسب و کار است؟ نباید آخرین راه حل را انتخاب کرد. آمارهایی که به دست آورده‌ایم نشان می‌دهد که بعد از همین حادثه بیش از ۱۱ درصد مردم اقدام به ایمنی خانه‌های خود کرده‌اند. بنابراین در اغلب موارد لازم نیست که برای ایجاد ایمنی دست به تعطیلی کسب و کاری بزنیم.

او با بیان اینکه امیدواریم لایحه‌ای برای الزام نصب تجهیزات ایمنی ایجاد شود، بیان کرد: البته اگر در مرحله ای، تامین ایمنی یک ساختمان نیازمند پلمپ و تعطیل کردن یک ساختمان بود باید این کار انجام شود. همه جا و در هر شرایطی قانون گذار مجوز این کار را صادر کرده است و حتی متولی تامین ایمنی می توانند ملازمات قضایی را انجام دهند.

عضو کمیته بررسی حادثه پلاسکو با اشاره به سخنان شهردار تهران در کمیته بررسی حادثه پلاسکو گفت: آقای قالیباف به حق در مصاحبه ای که با او در جریان بررسی حادثه پلاسکو داشتیم درباره علت عدم پلمپ ساختمان می‌گفت شهرداری بنیه این کار را ندارد. ماده ۵۵ ضمانت اجرا را در اختیار مقامات شهری قرار داده است.

او در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا حاصل این تحقیقات و بررسی‌ها عملی و اجرایی خواهد شد، بیان کرد: رئیس جمهور به صراحت گفتند که هر کدام که به طور مطمئن بر آن تاکید دارید اجرایی خواهیم کرد. این امید هست که با پشتوانه حکومتی این مهم اتفاق بیافتد و قوه مجریه توان اجرای آن را داشته باشد.

برقراری مستمری برای ۵۴۵ تن از پرسنل پلاسکو

نصرالله طهماسبی، رییس کمیته بیمه و شورای خسارت هیات ویژه بررسی حادثه ساختمان پلاسکو گفت: در ساختمان اصلی پلاسکو که ریزش کرد وتخریب شد ۱۶۷ واحد بیمه شده بود. همچنین از کل واحدهای صنفی پلاسکو در مجموع ۳۰۰ واحد پرسنل خود را تحت پوشش بیمه قرار داده بودند که شامل ۷۱۳ نفر می‌شود که تا ۱۴ اسفندماه پارسال برای ۵۴۵ نفر مستمری بیمه بیکاری برقرار شده است‌.

او گفت: آتش‌نشان‌ها هم تحت پوشش بیمه عمر وحادثه بودند و هنوز خسارتشان به دلیل عدم تکمیل پرونده پرداخت نشده اما بیمه متعهد شده که آن را پرداخت کند.

طهماسبی افزود: اطلاعی در مورد مقاوم سازی پنح طبقه شمالی ساختمان نداریم و اینکه آیا ایمن بوده است یا نه، اطلاعی نداریم.

او درپاسخ به سوالی درباره عملکرد صنعت بیمه در ایمن‌سازی گفت: مسئولیت بیمه برعهده مالک است. اما شرکت‌های بیمه موظف به بازرسی و خرید ریسک ساختمان‌های بزرگ هستند که در مورد پلاسکو موفق نبودند.

این کارشناس ارشد بیمه همچنین گفت: طبق قانون ساختمان‌های با بیش از سه مالک الزام به بیمه‌ آتش‌سوزی دارند که البته بسیاری بیمه ندارند، اما ساختمان پلاسکو فقط یک مالک داشت.

امیدوارم به یک رستاخیز آگاهی برسیم

محمد فاضلی، عضو کمیته اجتماعی و رسانه هیات ویژه رسیدگی حادثه پلاسکو نیز در نشست خبری صبح امروز که در سالن جابرابن‌حیان دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد، افزود: در کشوری زنذگی می‌کنیم که ۷۵ درصد مردمش بر اساس پیمایشی که انجام دادیم در یک سال اخیر هیچ برنامه‌ مرتبط با ایمنی ندیده‌اند؛ این درحالی است که بارها خبر تولد پاندا در باغ وحش و تبلیغات چیپس و پفک را دیده‌اند.

او گفت: در آلمان ۲۷ هزار نفر آتش‌نشان رسمی وجود دارد و یک میلیون و ۵۵ هزار نفر آتش‌نشان داوطلب دارد که این امر به معنای مشارکت در ایمنی است. در حالی که ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که رستاخیز غفلت در آن وجود دارد.

فاضلی گفت: در کشور ما تولید تجهیزات ایمنی بسیار نامناسب انجام می‌شود، حال چطور می‌شود که در کشوری با ۸۰ میلیون نفر جمعیت این افراد نسبت به خریدگوشی آخرین مدل در بازار و خرید ال‌سی‌دی حساسیت دارند اما بر اساس پیمایش ما ۶۴ درصد مردم در خانه کپسول اطفای حریق ندارند.

او با بیان اینکه عده‌ای از حالا شروع کرده و می‌گویند که گزارش ما در مورد حادثه پلاسکو علمی نیست، گفت: ۱۷۰۰ صفحه گزارش نوشته و هنوز منتشر نشده را چطور می‌گویند گزارش علمی نیست؟! ما احتیاج به گفت‌وگوی اجتماعی فراگیر درباره ایمنی داریم، نیاز به ائتلاف اجتماعی داریم که بتوانیم ایمنی را به اندازه تبلیغ پفک نمکی در صداوسیما مهم کنیم.

عضو کمیته اجتماعی و رسانه هیات ویژه رسیدگی حادثه پلاسکو ادامه داد: جامعه ما، جامعه مسایل حل نشده است، هیچ سقوط هواپیمایی انتهایش مشخص نمی‌شود، هیچ ملک نجومی به نتیجه نمی‌رسد و هیچ حقوق نجومی مشخص نمی‌شود، سرانجام هیچ اسیدپاشی معلوم نمی‌شود و … و من امیدوارم به یک رستاخیز آگاهی برسیم و کمیته رسیدگی پلاسکو به قانون تبدیل شود.

وی اظهار کرد: آمار ما توسط ایسپا و با نمونه آماری ۴۶۰۰ نفر انجام شده است. تحقیقات دیگری هم توسط ایسپا با حدود ۳۰۰ نفر از کارفرمایان انجام شده است که شرایط مشابه پلاسکو داشتند.

فاضلی درمورد عذرخواهی‌ در موضوع پلاسکو گفت: عذرخواهی کلامی فایده‌ای ندارد، احتیاجی به عذرخواهی و استعفا وجود ندارد و فکر می‌کنم بهترین عذرخواهی در حادثه پلاسکو اصلاح قوانین و اصلاح مقررات ملی ساختمان است.

او گفت: پروتکل‌های فرماندهی صحنه در حوزه حوادث در ستاد مدیریت بحران وجود ندارد و در همین حادثه پلاسکو ۲۹ بار مواردی تکذیب شد.

Believing that the ten-day live broadcast of the incident on the national media turned it into a national crisis, Fazeli continued: According to Mr. Mortazavi, the incident was level two. It is not known who decided to broadcast the incident 24 hours a day for ten days. This incident is positive for the society’s sensitivity, but it is not good for the society to broadcast a sad incident for hours during the day, and a protocol should be established in this regard.