آیا عصر تشکیلات آتش نشانی روباتیک فرارسیده است؟

۱۶ شهریور ۱۳۹۵ ●  نویسنده: احمد غلامیان  ●  منبع: مجله مهندسی حفاظت از حریق ●  تجهیزات و فناوری

یک استادیوم پیشرو برای باشگاه FC zenith سنت پیترزبورگ در روسیه طبق برنامه زمان‌بندی امسال کامل شده است. این باشگاه خانه سیستم ابداعی مهار حریق خواهد بود. به گفته Yuri Gorban مدیر کل مرکز مهندسی فناوری روباتیک آتش‌نشانی (FR) شهر Petrozavodsk در شمال غرب روسیه، سیستم روباتیک برای استادیوم چند منظوره Zenith با ظرفیت ۶۸٫۰۰۰ نفر طراحی شده است تا حریق‌های احتمالی در محل نشستن تماشاگران را به‌سرعت اطفاء شود. هرگاه آتش‌سوزی رخ دهد، دو روبات ضد آتش به طور خودکار وارد عمل می شوند، صندلی آتش گرفته را شناسایی می کنند و جت‌هایشان را با جریان ۴۰ I/S و فشار ۶ بار به طور مستقیم روی آتش نشانه می گیرند.

البته ممکن است واژه «روبات های آتش‌نشان» کمی فریبنده باشد. ما راجع به روبات های انسان‌نما که راه می روند یا ماشین های خودکار و بسیار مجهز به لوله آب آتش‌نشانی صحبت نمی کنیم. این ها برای نگهداری یک جریان پیوسته آب در خلال وجود هزاران طرفدار فوتبال عملی نیستند. این روبات ها بیشتر شبیه مانیتورهای هوشمند واقع در محل های مشخص در یک خط آب اصلی می باشند.

در سر هر روبات یک آشکارگر حریق هوشمند قرار دارد که هم در نور مرئی و هم در مادون قرمز عمل می کند و به طور خودکار آتش را شناسایی کرده و مختصات مکان آتش‌سوزی را معین می کند. بدنه روبات، اطفاگر اصلی است که می تواند جریان خودکاری به نرخ ۸-۸۰ I/S به صورت جریان جامد یا با بیشترین زاویه پاشیدن ۹۰ درجه ایجاد نماید. منطقه عملکرد روبات و شعاع جت آن ۸۵ متر از اطراف را پوشش می دهد. بدنه روبات با نرخ IP 65 شامل یک سیستم درونی است که دمای آب و هوا و رطوبت را تنظیم می کند تا تجهیزات الکترونیکی از دمای زیاد، در معرض شعله بودن و همچنین تأثیرات مکانیکی حفظ شوند.

اگرچه این فناوری پیشروست، ولی تاریخچه آن در روسیه قدیمی است. Yuri Gorboon شرح می دهد که ۳۲ سال پیش در سال ۱۹۸۴ تحقیقات برای راه‌اندازی سیستم حفاظت آتش در کلیسای تجلی با ۲۲ گنبد در شهر Kizhi Island در دریاچه Onega استان Karelia آغاز شد. یکی از موزه های بدون سقف در روسیه Kizhi شامل ۸۷ اتاق است که تعدادی از این اتاق‌ها کاملأ از چوب ساخته شده اند. Gorban یادآوری کرد که پروژه تشکیل شده از سیستم آب پاش برای کلیسا کاملا توسعه یافته است. اما مدیر موزه Kizhi و وزیر فرهنگ جمهوری Karelia مخالف این پروژه بودند. آن ها احساس می کردند سوراخ کردن گنبدها با آب پاش و کیلومترها لوله آهنی به همراه اتصالات متعدد، برخلاف قوانین ساخت این کلیسای چوبی می‌باشد که بدون حتی یک میخ فلزی ساخته شده است. راه حل پیشنهادی نمونه اصلی روبات آتش نشان بود که هم به طور خودکار و هم با کنترل از راه دور به وسیله دوربین کار می کرد. «این فناوری، نقطه شروع توسعه تکنولوژی جدید مهار آتش بود. این تاریخ، آغاز کار بر روی روبات آتش نشان در کشور ما است.»

روبات های آتش نشان ۲ سال بعد در طی حادثه چرنوبیل استفاده شدند. آن ها تکه‌های مواد رادیو اکتیو را از روی سقف ها جمع آوری می‌کردند. یک آزمایشگاه روبات های آتش نشان با حمایت دولت در Petrozavodsk افتتاح شد. این مرکز به همراه آتش نشانی Karelia، مؤسسه علوم آتش نشانی روسیه در مسکو و مؤسسه آتش نشانی در سنت پیترزبورگ بر روی پروژه‌های آتش‌نشانی کار می کند.

روبات های آتش نشان امروزی تجهیزات پیشرفته ای هستند که دارای فعال سازی بسیار سریع و مدیریت سیستم مهار آتش می باشند. این سیستم از طریق ارسال سیگنال از بخش کنترل کار می کند که با آژیر خطر آتش فعال می گردد. حفاظت آتش و تجهیزات کنترل عملگرهای ایستگاه پمپاژ و سیستم های دود را نیز کنترل می کنند. در حالت غیرخودکار سرپرست آتش نشانان می تواند سیستم مهار آتش روباتیک را با استفاده از دستگاه کنترل یا واحد کنترل رادیویی فعال کند.

به گفته Gorban خیلی جای تعجب ندارد که روسیه اولین کشور در معرفی استانداردهای نصب سیستم مهار آتش روباتیک بوده است. این استاندارد GOSTR 53326-2009 می باشد.

کاربرد روبات آتش نشان در روسیه در حال رشد است. به طوری که ۳۶ روبات آتش نشان در استادیوم Zenith، برخی استادیوم های ورزشی دیگر، سالن-های کنسرت، مراکز خرده‌فروشی و نمایشگاه ها قرار گرفته اند. این روبات ها در بیشتر مکان های صنعتی مثل ایستگاه برق Kura Khovka در Donetsk اوکراین (۲۰ روبات آتش نشان در ۷ واحد انرژی) و بندر سنت پیترزبورگ (۱۸ روبات آتش‌نشان در مراکز ذخیره سولفور) مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

تعداد زیادی از روبات ها در بخش Baikonur Cosmodrome قزاقستان که بزرگترین مرکز فضایی پرتاب موشک در دنیا است و Vostochny Cosmodrome در Khabarovsk که در حال ساخت می باشد، به کار رفته اند.

سال پیش ۱۶ روبات در مرکز فنی جدید هوانوردی برای Ural Airline در فرودگاه بین المللی Koltsovo, Yekaterinburg نصب شدند. این مرکز با مساحت ۸۲۵۶ مترمربع و ۲۷ متر ارتفاع به اندازه کافی بزرگ است تا ۴ هواپیما ایرباس A321 یا ۲ ایرباس A321 و یک ایرباس A330 را جای دهد.

Gorban در توضیح اینکه چرا از روبات های آتش نشان در روسیه استقبال شده است، بیان کرد: این روبات ها مزیت های زیادی نسبت به سیستم آب پاشی سنتی دارند. آنها قادر هستند جریانی متراکم و کنترل شده برای خاموش‌کردن آتش در فواصل دور را ایجاد کنند، آتش را در مراحل ابتدایی به سرعت مهار کنند. آنها قابلیت اجرای عملیات اطفای حریق سه بعدی در محدوده مورد حفاظت را دارا هستند که شامل سطوح عمودی و افقی می باشد و سرانجام بعد از خاموش شدن آتش، به طور خودکار عملیات را متوقف می نمایند. مقایسه هزینه سایر روش‌ها با این روبات‌ها قابل توجه است. هزینه ابزارهای الکترونیکی و نرم‌افزارها به طور قابل توجهی کاهش می یابد. در حالی که هزینه ابزار فلزی و کیلومترها لوله کشی برای سیستم آب پاشی و سیستم ایجاد سیل در مکان های با دسترسی سخت افزایش می یابد.
به علاوه باید هزینه های غیرمستقیم شامل کارایی‌های متفاوت تجهیزات و مطابقأ آسیب های مختلف هم به حساب آورده شود، زیرا آتش تأثیرات متعاقبی روی ابزارهای خاموش‌کردن آتش خواهد گذاشت. ضمنأ در محل موردنظر حضور روبات‌ها، آنها فقط در خط لوله اصلی نصب می شوند، در نتیجه شبکه توزیع لوله کشی مازادی مورد نیاز نخواهد بود.

Yuri Gorban با وجود روبات های آتش‌نشان به عنوان محصول جدید اطفای خودکار حریق، باور دارد که «آن ها در آینده کار سنتی مردان آتش‌نشان در شرایط بحرانی را آسان تر و سریع تر انجام خواهند داد. تشکیلات آتش‌نشانی که با این جنگنده های آهنی تقویت شده است، حقیقتأ آتش‌نشانان قرن ۲۱ خواهند بود».

گزارش حفاظت از مراکز پرتاب موشک توسط روبات های آتش نشان در دومین نشست سالانه امنیت فضای پرواز، سنت پیترز بورگ در تاریخ ۱ تا ۳ جولای ۲۰۱۵ ارائه شده است.

معرفی نویسنده